T C
ANKARA VALİLİĞİ
TEVFİK FİKRET OKULLARI
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi

Aşırı Koruma Zarar Verir!

         Sevgili anne-babalar,

         Çocuklarımız en değerli varlıklarımız; onları nice emek ve sevgi ile büyütüyoruz, dünyadaki tüm tehlikelerden, kötülüklerden de korumak istiyoruz. Çocuklarımızı olası tehlikelerden korumaya çalışmak son derece doğal, ancak bu konuda aşırıya kaçmak problem yaratan bir durumdur. Ailenin aşırı koruyucu tutumu çoğu zaman çocuklarda psikolojik sorunlara yol açmakta ve onun gelişimini engellemektedir. Aşırı koruyucu tutumun çocuklarda yol açtığı temel sorunları şöyle özetleyebiliriz:

1. 1. Kendine ve insanlara güvensizlik,
   2. Başkalarına bağımlılık ve kendi başına karar verememe,
   3. İletişim güçlüğü ve sosyal ilişkilerden kaçınma,
   4. Sorunlarla yüzleşmekten, sorunlardan kaçma,
   5. Kendiyle ve yaşamla ilgili olumsuz duygu ve düşünceler,
   6. Kendini sevmeme,
   7. Başarısızlık kaygısı ve yetersizlik duygusu,
   8. Suçluluk duygusu,
   9. Saplantılı düşünme biçimi,
   10. Aşırı kaygılı olma.

         Peki, anne-babalar çocuklarına bu kadar zarar veren aşırı koruyucu tutumdan neden vazgeçemiyorlar? Bunun ilk nedeni bu tutuma belli kişilik özelliklerinin yol açmasıdır. Aşırı koruyucu anne babaları gözlemlediğimizde onların huzursuz ve kaygılı, sürekli kötü bir şey olacağı endişesi taşıyan, mükemmeliyetçi, sabırsız, güvensiz, korkuları olan, aşırı titiz, aşırı özverili, şüpheci kişilik özelliklerine sahip oldukları görülmektedir. Aşırı koruyucu anne-babalar bu tutumlarıyla mücadele etmeli, gerekirse yardım almaktan kaçınmamalıdırlar. Aşırı koruyucu tutum bazen başka psikolojik sorunların uzantısı da olabilmektedir. Örneğin, obsesif-kompulsif bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu veya depresyon gibi. Çevrenize dikkatle baktığınızda aşırı koruyucu ana-babaları davranışlarından tanıyabilirsiniz. Çocuğunu servise, elinde bir bardak sütle bindirmeye çalışan anne, ilkokuldaki çocuğunu kendi eliyle besleyen ya da korkacağı için çocuğuyla uyuyan anne, kaydıraktan çocuğuyla birlikte kayan baba aşırı koruyucu anne babalara örnek olarak gösterilebilirler.

         Aşırı koruyucu tutumdan vazgeçmek için öncelikle bu tutumun bulaşıcı olduğunu anımsayın. Sizde varsa eşinizde ya da bir aile büyüğünde de böyle bir tutum büyük olasılıkla vardır. Bu tutumla mücadele etmeye karar verdiğinizde önce bunu etrafınızdakilerle paylaşın ve destek isteyin. Ve asla unutmayın ki çocuğunuzu korumanın yolu onun yerine onun işlerini yapmak değildir, ona hissettirmeden de uzaktan kontrol edebilirsiniz. Ne yaparsa yapsın sizden yardım alabileceği mesajını çocuğunuza verin ve uzak durun. Bırakın kendi başına denesin, yardıma ihtiyacı olduğunda zaten bunu sizden isteyecektir.

Aşırı koruyucu tutumu değiştirmek konusunda başka şu öneriler verilebilir:

1. 1. Yeni şeyler denemesi için çocuğunuzu cesaretlendirin.
   2. Deneme-yanılma yoluyla yapmaya çalıştıklarını onaylayın ve onu desteklediğinizi belirtin.
   3. Size yardımcı olması için ona fırsat verin.
   4. Çocuğunuza yaşına uygun sorumluluklar verin.
   5. Başarısızlıklarını değil, başarılarını, yapabildiklerini öne çıkarın.
   6. Başarılı olduğunda fark edin ve onu övün.
   7. Başarısız olduğu durumlarda onu küçümsemeyin, aşağılamayın.
   8. Yapmak istemediği şeyler konusunda zorlamayın, sadece teklif edin, ısrarcı davranmayın.
   9. Gün içinde onu ne kadar sıklıkta ve hangi konularda uyardığınızı not edin. Sonra bunları azaltmak konusunda önlemler almaya çalışın.

         Anne-babaların aşırı koruyucu tutumdan kaçınmaları konusunda bilmeleri gereken önemli bir bilgi de gelişim dönemi özellikleridir. Çocukların hangi yaş döneminde ne tür özellikler gösterdiklerini, o yaş döneminin gelişim görevlerinin neler olduğunu ve nelerin olağan nelerin olağan dışı olduğunu tespit edebilmek için gelişim dönemleri konusunda bilgi sahibi olunması önemlidir. Bu konuda, bir profesyonel ve pek çok çocuğu gözleme, karşılaştırma olanağı ve deneyimi olan biri olarak çocuğunuzun öğretmenlerinden de yardım alabilirsiniz. Aşırı koruyucu tutumunuzu değiştirmek ve çocuğunuzun üzerindeki olumsuz etkilerini silmek konusunda hala güçlük yaşıyorsanız en kısa zamanda profesyonel yardım almayı düşünmelisiniz.

         Hepinize sağlıklı, mutlu yıllar dileğimizle…